Tot aan het einde van de middeleeuwen werd in Nederland vrijwel alles van hout gebouwd. Zelfs daarna bleef hout een veelgebruikt bouwmateriaal in de bouwsector. In de late middeleeuwen werd hout steeds minder toegepast door vochtproblemen en brandgevaar. In die tijd gingen heel veel straten en zelfs steden in vlammen op. Dit leidde tot het toepassen van stenen voor het bouwen van huizen. Steen kon namelijk beter tegen vocht en brand.
Na de Eerste en Tweede Wereldoorlog was een snelle bouwmethode noodzakelijk om de wederopbouw snel te realiseren. Beton kwam hierdoor inzicht en is sindsdien niet meer weggegaan. De hele bouwsector schakelde over naar betonbouw doordat het goedkoop en snel te realiseren was.
Misschien vind je dit ook interessant
Maar de populariteit voor houtbouw in de bouwsector is de laatste jaren toegenomen, zo wordt een stadion van 5000 zitplaatsen gebouwd in Groot-Brittannië met als hoofdmateriaal hout of een museum van Volvo in Zweden die onlangs is gebouwd en grotendeels uit hout bestaat. Met name gelijmde houtconstructies zijn populair, zoals kruislings gelamineerd hout (CLT), glulam en gelamineerd fineerhout (LVL). Houtbouw heeft onder andere als voordeel dat het duurzaam, esthisch en licht van gewicht is.
Volgens het Milieuprogramma van de Verenigde Naties (UNEP) is de bouwsector verantwoordelijk voor 37% van de wereldwijde uitstoot blijkt uit een rapport van 2023. Dit komt met name door bouwmaterialen toe te passen die een hoge CO2 hebben, zoals beton en staal. Door deze zware uitstoters te vervangen door het toepassen van hout kan de uitstoot drastisch worden verminderd.
In Nederland hebben we al meerdere organisaties die het toepassen van hout als constructiemateriaal aanmoedigt, zo ook Built by Nature. Zij geloven dat hout een belangrijke bijdrage kan leveren aan de energietransitie en beton of staal volledig zou kunnen vervangen.
Mythes in de houtbouw
Houtbouw, wordt vaak omgeven door mythes en misvattingen. Hoewel hout een van de oudste bouwmaterialen is, bestaan er verschillende overtuigingen die de keuze voor houtbouw kunnen beïnvloeden. De meest voorkomende misvattingen gaan over de brandveiligheid, kosten, veiligheid en duurzaamheid.
Hout heeft een voorspelbaar brandgedrag en kan, in tegenstelling tot sommige andere materialen, tijdens een brand een beschermende koolstoflaag vormen die de interne structuur beschermt. Moderne houtbouwtechnieken en strikte brandveiligheidsnormen zorgen ervoor dat houten constructies veilig zijn. Daarnaast kunnen brandvertragende behandelingen en innovatieve bouwmethoden de brandweerstand van hout verder verhogen.
Er zijn al verschillende hoge gebouwen wereldwijd gerealiseerd met hout als primair bouwmateriaal, zoals de Mjøstårnet in Noorwegen, een 85,4 meter hoog houten gebouw. De ontwikkeling van kruislaaghout en andere innovatieve houtproducten heeft de mogelijkheden voor hoogbouw aanzienlijk uitgebreid.
Wordt het potentieel van hout overschat?
Volgens het UNEP wordt het potentieel van hout om CO2 te reduceren vaak overschat. Dit komt doordat de berekeningen van koolstofopslag sterk afhankelijk zijn van de duurzame herplanting van bomen. Helaas groeit de houtkap en ontbossing in natuurlijke bossen wereldwijd sneller dan de bossen zich kunnen herstellen.
In tropische gebieden wordt naar schatting 10 tot 30% van het hout illegaal gekapt, stelt het UNEP. Dit is een scherp contrast met de situatie in Groot-Brittannië, waar een groot deel van de verwerkte houtproducten gecertificeerd is door organisaties zoals de Forest Stewardship Council (FSC) of het Program for the Endorsement of Forest Certification (PEFC), aldus een woordvoerder van Timber UK, de handelsorganisatie.
In Denemarken leidt het Deense Technologische Instituut (DTI) het door de EU gefinancierde Woodcircles-project. Dit project richt zich op het ontwikkelen van methoden voor het hergebruiken van hout uit oude gebouwen aan het einde van hun levensduur. Daarnaast streeft het ernaar om toekomstige gebouwen zo te ontwerpen dat hout eenvoudig kan worden gedemonteerd en hergebruikt.
Een obstakel bij het recyclen van samengesteld hout is de invloed van gebruikte lijm op de recycleerbaarheid en afbreekbaarheid. Arup suggereert dat biomassa-gebaseerde lijmen, zoals tannine, lignine, cellulose en plantaardige eiwitten, een mogelijke oplossing kunnen bieden. Echter, er is meer onderzoek nodig om te bepalen hoe deze lijmen reageren op vocht en hoe ze presteren op het gebied van duurzaamheid, sterkte en brandveiligheid. Momenteel is onder andere DERIX druk bezig met het ontwikkelen van biobased lijm voor de toepassing van CLT.
Toekomst van Nederland
In Nederland geeft de Metropoolregio Amsterdam (MRA) het goede voorbeeld. De MRA geeft aan dat vanaf 2025 20% van de woningproductie in de MRA van hout en andere biobased materialen is, zodat woningen sneller en duurzamer worden gebouwd
Wanneer een bouwbedrijf hout wil gebruiken zonder de nodige expertise, resulteert dit vaak in een risicopremie. Het is essentieel om onze kennis te vergroten om dit probleem te voorkomen en efficiënter met hout te kunnen bouwen. De hele bouwsector moet overeenstemming bereiken over betrouwbare oplossingen voor deze problemen, wat begeleiding, regelgeving en educatie omvat.
